ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമര ചരിത്രത്തിലെ സ്ത്രീ സാന്നിധ്യം
By: ബ്രസീലിയ ശംസുദീൻ
ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരം ലോകചരിത്രത്തിലെ അതുല്യമായ ഒരു പൊരുതലിന്റെ കഥയാണ്. 200 വർഷത്തിലധികം ബ്രിട്ടീഷ് അധിനിവേശത്തെ എതിർത്താണ് ഇന്ത്യ സ്വാതന്ത്ര്യം നേടിയത് . നാനാതരം ജനവിഭാഗങ്ങളുടെയും മതത്തിന്റെയും ഭാഷകളുടെയും സംയുക്തമായി നടത്തുന്ന ഒരു അതുല്യമായ പോരാട്ടമായിരുന്നു ഇത്.
1600-ൽ ഇംഗ്ലീഷ് ഈസ്റ്റ് ഇന്ത്യാ കമ്പനി ഇന്ത്യയിൽ വ്യാപാരം തുടങ്ങുകയും, പിന്നീട് പല ഇന്ത്യൻ രാജ്യങ്ങളുടെ ഇടപെടലിലൂടെ അവർ ഭരണം വ്യാപിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. 1757-ലെ പ്ലാസി യുദ്ധം ബ്രിട്ടീഷുകാർക്ക് ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയാധിപത്യം ഉറപ്പുവരുത്താൻ സഹായിച്ചു. തുടർന്നുള്ള പതിറ്റാണ്ടുകളിലായി ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണഘടനയും നിയമങ്ങളും ഇന്ത്യയുടെ ജനങ്ങൾക്ക് അനീതിയും ദാരിദ്ര്യവും മാത്രമാണ് നൽകിയത്.
ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിൽ സ്ത്രീകളുടെ പങ്ക് വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ടതും അഭിമാനകരവുമാണ്. പുരുഷന്മാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ നടന്നതായാണ് പൊതുവെ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തെക്കുറിച്ച് സംസാരിക്കപ്പെടുന്നത്. എന്നാൽ, ഈ സമരത്തെ വിജയത്തിലേക്ക് നയിച്ച ആപ്തമായ സാന്നിധ്യമായിരുന്നു സ്ത്രീകൾ. അവർ സഹിച്ച ധൈര്യവും ത്യാഗവും അഭിമുഖീകരിച്ച ബുദ്ധിമുട്ടുകളും ഇന്ത്യയെ സ്വതന്ത്രഭാരതമാക്കാൻ നിർണായകമായി.
സാമൂഹ്യ നിയന്ത്രണങ്ങളും കുടുംബത്തിന്റെ ചുമതലകളും മറികടന്ന് ഇന്ത്യൻ സ്ത്രീകൾ പരമാധികാര സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു വേണ്ടി പോരാടാനായി രംഗത്ത് ഇറങ്ങിയത് ചരിത്രത്തിൽ ഇടംപിടിച്ച അധ്യായമാണ്.
സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന്റെ ആദ്യഘട്ടമായ 1857 ലെ വിപ്ലവത്തിൽ തന്നെ സ്ത്രീകളുടെ പങ്ക് ശ്രദ്ധേയമായി. ഇവിടെ ഓർക്കേണ്ടതാണ് ഝാൻസി റാണിയായ ലക്ഷ്മിഭായിയെ. സ്വന്തം രാജ്യത്തെ തിരിച്ചുപിടിക്കാൻ വേണ്ടി കുതിര കയറി യുദ്ധം ചെയ്ത അവരുടെ ധൈര്യം വെറും പ്രതിരോധമല്ല, മറിച്ച് പ്രതീക്ഷയുടെ ചിഹ്നമായിരുന്നു. അവരെ അനുസ്മരിക്കുമ്പോൾ സ്ത്രീകൾ സമരഭൂമിയിൽ പിറന്ന ധീര പോരാളി എന്നതിൽ തർക്കമില്ല.
18-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനവും 19-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആരംഭവും ഇന്ത്യൻ സമൂഹത്തിൽ സ്ത്രീകളുടെ സ്ഥാനം വളരെ പിന്നോക്കമായിരുന്നു. വിദ്യാഭ്യാസവും സജീവ രാഷ്ട്രീയത്തിലും അവർക്കിടയിൽ അവസരങ്ങൾ കുറവായിരുന്നു. എങ്കിലും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തോടെ സാമൂഹ്യ പരിഷ്കാരങ്ങളിലൂടെ സ്ത്രീകൾ മുന്നോട്ട് വരുന്നതിനുള്ള അവസരം ലഭിച്ചു. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ തന്നെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായുള്ള ചെറുത്തുനിൽപ്പിൽ സ്ത്രീകൾ ഭൂരിപക്ഷവും ഇരുണ്ട ജീവിതവഴികളിൽ നിന്നും വെളിച്ചത്തിലേക്ക് വന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്.
ഗാന്ധിജിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ നടന്ന അഹിംസാത്മക സമരങ്ങളിൽ സ്ത്രീകൾ കൂടുതൽ പങ്കെടുത്തതും ഇതിന് തെളിവാണ്. അഹിംസയും സത്യാഗ്രഹവും ആധാരമാക്കിയ സമരങ്ങൾ സ്ത്രീകളെ വീട്ടുമുറികളിൽ നിന്നു പുറത്തേക്ക് കൊണ്ടുവന്നു. സരോജിനി നായിഡു, കസ്തൂർബാ ഗാന്ധി, ആനി ബസന്റ്, കമലാദേവി ചാറ്റോപാധ്യായ, മീരാബെൻ എന്നിവരുടെ പേര് പരാമർശിക്കേണ്ടതാണ്. ഇവർ ധൈര്യത്തോടെയും ആത്മവിശ്വാസത്തോടെയും രാഷ്ട്രീയ രംഗത്തെത്തി ബ്രിട്ടീഷുകാരെ നേരിട്ടു ചോദ്യം ചെയ്തു. 1930-ലെ ഉപ്പുയാത്രയിൽ സരോജിനി നായിഡുവിന് പ്രധാനപ്പെട്ട പങ്കാണ് ഉണ്ടായിരുന്നത്. സാഹിത്യത്തിൽ "നൈറ്റിംഗെയിൽ ഓഫ് ഇന്ത്യ" എന്നറിയപ്പെട്ട ഇവർ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ സ്ത്രീ പ്രാതിനിത്യത്തിന്റെ മുഖമായിരുന്നു.
സ്ത്രീകൾ സായുധ സമരങ്ങളിലും പ്രധാനപ്പെട്ട പങ്ക് വഹിച്ചു. ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണകൂടത്തിനെതിരെ ഭീകരപ്രവർത്തനങ്ങൾ നടത്താൻ മുൻകൈയെടുത്ത കല്പനാ ദത്ത്, പ്രീതിലത വാഡേദാർ, ദുര്‍ഗാബായി ദേശ്മുഖ്, ഭിക്കാജി കാമ തുടങ്ങിയവരുടെ സംഭാവനകൾ സ്വാഭാവികമായി മറക്കാനാവില്ല. INA (Indian National Army) യിൽ സുബാഷ് ചന്ദ്ര ബോസ് രൂപീകരിച്ച "റാണി ജാൻസി റെജിമെന്റിൽ" പങ്കെടുത്ത ലക്ഷ്മി സേഗൽ ആയിരുന്നു ആ ഗ്രൂപ്പിന്റെ മുഖ്യ നേതൃത്വം വഹിച്ചത്. അവർ ആയുധധാരിയായും നേതാവായും ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരത്തിനെതിരെ പോരാടുകയായിരുന്നു.
ഇന്ത്യയുടെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ സ്ത്രീകളുടെ പ്രാദേശിക നേതൃത്വവും സാമൂഹിക സാന്നിധ്യവും ശക്തമായിരുന്നു. ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിനെതിരെ പ്രതിഷേധ പ്രകടനങ്ങളിൽ, ഒറ്റപ്പെട്ട ബഹിഷ്കരണങ്ങൾ, ഉപ്പുയാത്രകൾ, ആഭ്യന്തര ഉൽപന്നങ്ങളുടെ പ്രചാരണം തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ സ്ത്രീകൾ വലിയ പങ്കാണ് വഹിച്ചത്. വീട്ടമ്മമാരായിരുന്ന സ്ത്രീകൾ രാഷ്ട്രീയ ബോധം കൈവരിച്ച് വിട്ടുവീഴ്ചയില്ലാതെ സമര രംഗത്തിറങ്ങി. ഈ സമയത്താണ് ഇന്ത്യൻ സമൂഹത്തിൽ സ്ത്രീകളുടെ വിദ്യാഭ്യാസ-രാഷ്ട്രീയ അവകാശങ്ങൾ തുടങ്ങിയ വിഷയങ്ങൾക്കായുള്ള നിലപാടുകളും ശക്തമായത്.
സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമായി വേഷം നിശ്ചയിച്ചിരുന്ന പഴയ സംസ്‌കാരത്തെ മറികടന്ന്, സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിലെ സ്ത്രീകൾ അവരുടെ നിലപാടുകൾ ഉറപ്പിച്ചു. അവരുടെ ജീവിതം ത്യാഗത്തിന്റെയും ധൈര്യത്തിന്റെയും ഉദാത്ത ഉദാഹരണങ്ങളാണ്. ഭാരതം സ്വാതന്ത്ര്യം നേടി എന്നത് അവരുടെ സമർപ്പണത്തെയും കരുത്തിനെയും അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ്. ഇന്ന് ഇന്ത്യയുടെ വളർച്ചയും പുരോഗതിയും ആ സ്ത്രീസമർപ്പണത്തിന്റെ തുടർച്ചയാണ്.
ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തെ അനുസ്മരിക്കുമ്പോൾ അതിന്റെ പുരുഷ നായകരോടൊപ്പം സ്ത്രീ നേതാക്കളെയും വീരവിളികളോടെയാണ് ഓർക്കേണ്ടത്.
അവർ ഇല്ലായിരുന്നെങ്കിൽ മറ്റെന്തെങ്കിലും രൂപത്തിലേക്കാണ് സമരം വഴിമാറുക . ചരിത്രം അവരുടെ പേരുകൾ മാത്രം കുറിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ പോലും, ഓരോ കാലഘട്ടത്തിലും അവരുടെ നിലപാടുകൾ ഭാരതീയരുടെ മനസ്സിൽ എന്നും നിലനില്ക്കുന്നുവെന്ന് തീർച്ചയാണ്.
പ്രമുഖ വനിതകൾ
1. റാണി ലക്ഷ്മി ഭായി
1857-ലെ സിപ്പായിമുതലാളിത്തം എന്നും സ്മരിക്കപ്പെടുന്നത് റാണി ലക്ഷ്മി ഭായിയുടെ വീരത്വവും ധീരതയും കൊണ്ടാണ്. ജാന്‍സിയുടെ രാജ്ഞിയായിരുന്ന അവർ , ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരത്തിനെതിരെ കത്തിയും കുതിരയും കയ്യിലെടുത്ത് പോരാടുകയായിരുന്നു. അവരുടെ വീരമൃത്യു ഇന്ത്യയിലെ വനിതാ പ്രതിരോധത്തിന്റെ പ്രതീകമായി മാറി.
2. സരോജിനി നായിഡു:
വിക്ടോറിയൻ ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യകാല വനിതാ ദേശീയ നേതാക്കളിൽ ഒരാളായ സരോജിനി നായിഡു, ദേശീയ കോൺഗ്രസ്സിന്റെ പ്രസിഡന്റായ ആദ്യ ഇന്ത്യൻ വനിതയും, പിന്നീട് യുപിയിലെ ഗവർണറായ ആദ്യ വനിതയും ആയി. ഗാന്ധിജിയുടെ ഉടമ്പടികളിലും സത്യഗ്രഹങ്ങളിലും അവർ സജീവ പങ്ക് വഹിച്ചു.
3. കസ്തൂര്‍ബാ ഗാന്ധി
മഹാത്മാ ഗാന്ധിജിയുടെ ജീവിതസഖി മാത്രമല്ല, സ്വയം സമരസേനാനിയുമായിരുന്നു കസ്തൂര്‍ബാ. ബ്രിട്ടീഷ് നിയന്ത്രണങ്ങള്‍ക്ക് എതിരെ ഗാന്ധിജി നടത്തിയ അസഹകരണ പ്രസ്ഥാനം, ഖാദി പ്രചാരം തുടങ്ങിയവയിൽ കസ്തൂര്‍ബായുടെ പങ്ക് വളരെ വലിയതായിരുന്നു.
4. ആനി ബെസന്റ്
യൂറോപ്യൻ ആയിട്ടും ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന് വേണ്ടി പ്രചാരണം നടത്തിയ ഒരു മഹത്തായ വനിതയായിരുന്നു ആനി ബെസന്റ്. ഹോം റൂൾ മൂവ്മെന്റിലൂടെ അവർ ഇന്ത്യക്കാര്‍ക്ക് സ്വയംഭരണവകാശം വേണമെന്ന് ശക്തമായ വാദം ഉയര്‍ത്തി.
ജനസാന്ദ്രമായ
പ്രക്ഷോഭങ്ങളിൽ സ്ത്രീകൾ
സ്വരാജ് പ്രസ്ഥാനം മുതൽ ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനം വരെ സ്ത്രീകൾ കൂട്ടത്തോടെ റോഡിലേക്ക് ഇറങ്ങിയത് ചരിത്രമാണ്. മലബാറിൽ ഖിലാഫത്ത് സമരത്തിലും രാജ്യത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിലായും സ്ത്രീകൾ പ്രചാരണങ്ങൾ നടത്തി. മദ്രാസിൽ വണ്ടു സമരങ്ങളിലും ബംഗാളിൽ സ്വദേശി പ്രസ്ഥാനത്തിലും അവരുടെ സാന്നിധ്യം ശ്രദ്ധേയമായി.
മഹിളാ സമിതി, നാഷണൽ ഫീമെയിൽ കോൺഗ്രസ്സ് തുടങ്ങിയ സംഘടനകളിലൂടെ സ്ത്രീകൾ ഒത്തുചേർന്നു ശിക്ഷണവും പ്രചാരണവും നടത്തി. ബ്രിട്ടീഷുകാർ നീങ്ങിപ്പോകണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ടുകൊണ്ട് അനേകം പ്രകടനങ്ങൾ നടത്തി.
സാംസ്കാരിക മുന്നേറ്റത്തിലും സാഹിത്യത്തിലും സ്ത്രീ ശബ്ദം
സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന്റെ തുടക്കത്തില്‍ തന്നെ സ്ത്രീകൾ സാഹിത്യത്തിലൂടെ ഉണരുകയും മറുപടി പറയുകയും ചെയ്തു. കമലാ ദാസ്, സുധാമണി, സുഗതകുമാരി തുടങ്ങിയവരുടെ രചനകൾ സമൂഹത്തെ സ്വാതന്ത്ര്യ ചിന്തകളിലേക്കു നയിച്ചു.
സാംസ്കാരിക രംഗത്തും സ്ത്രീകൾ തങ്ങളുടെ ആശയങ്ങൾ ശക്തമായി മുന്നോട്ട് വെച്ചു. ദേശീയ ഗാനം മുതൽ ദേശസ്നേഹം നിറഞ്ഞ ഗാനങ്ങൾ വരെ സ്ത്രീകളുടെ കരിവിരുതുകൾ വഴി ജന്മം നേടി.
സ്ത്രീകൾ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിനിടയിൽ കൃത്യമായ രീതിയിൽ ഇരയായും പ്രതിരോധികളായും പ്രവർത്തിച്ചു. അവരുടെ വീരത്വം, സഹനം, പരിശ്രമം ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യ ചരിത്രത്തിന് ശില്പശാലയായി മാറി. അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന് അവർ നൽകിയ സംഭാവനകൾ നമുക്ക് എന്നും ആദരവോടെ ഓർമ്മിക്കാവുന്നതാണ്.
സ്ത്രീകൾ നേതൃത്വം
നൽകിയ സ്വാതന്ത്ര്യ
സമരകാല യുദ്ധങ്ങൾ
1. 1857-ലെ ശിപായ് - Mutiny
(പ്രഥമ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരം)
ജാന്‍സി റാണി ലക്ഷ്മി ഭായി ഇന്ത്യയിലെ ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിനെതിരെ ആയുധം എടുക്കാൻ തയ്യാറായ ആദ്യ വനിതാ സൈന്യനേതാക്കളിൽ ഒരാളായിരുന്നു.
1857-ലെ വിപ്ലവകാലത്ത് ജാന്‍സി നഗരം സംരക്ഷിക്കാൻ അവർ സൈന്യത്തെ നയിച്ചു. കുതിരപ്പുറത്ത് കുതറിനടത്തിയ യുദ്ധം, ബ്രിട്ടീഷ് സൈന്യത്തെ നേരിട്ട്നേരിടുക എന്നിവ കൊണ്ട് അവർ ചരിത്രത്തിലിന്നും സുപ്രധാന സ്ഥാനത്തുണ്ട്.
2. വല്ലാർ പട്ടണം കലാപം (1800-1805)
തിരുവിതാംകൂറിൽ വേലുത്തമ്പി ദളവയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ നടന്ന ബ്രിട്ടീഷ് വിരുദ്ധ കലാപത്തിൽ സ്ത്രീകൾ വലിയ രീതിയിൽ പങ്കെടുത്തു. സ്ത്രീകൾ ആയുധങ്ങൾ സംഭരിച്ചു, രഹസ്യ സന്ദേശങ്ങൾ കൈമാറി, സ്വന്തം വീടുകളെ സൈന്യത്തിന് താവളമാക്കി മാറ്റി. ചില പ്രദേശങ്ങളിൽ സ്ത്രീകൾ നേരിട്ട് യുദ്ധപ്രായോഗങ്ങളിൽ പങ്കെടുത്തു.
3. കോട്ടയം കലാപം - കാളിയമ്മ
മഹാത്മാ ഗാന്ധിയുടെ സ്വരാജ് പ്രസ്ഥാനത്തിനും മലബാറിലെ ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനത്തിനും കാലഘട്ടത്തോടൊപ്പം കോട്ടയത്തും സ്ത്രീകൾ പങ്കെടുത്തു. കാളിയമ്മ എന്ന സേനാനായിക പ്രമുഖയായി മാറി, സ്ത്രീകളെ അണിനിരത്തി പ്രകടനങ്ങൾ നടത്തി.
4️. സതീശോൺ സമരം - അല്ലൂരി സീതാരാമ രാജു പ്രസ്ഥാനം. ആന്ധ്രാപ്രദേശിലെ ആദിവാസികളുടെയും സ്ത്രീകളുടെയും നേതൃത്വത്തിൽ ബ്രിട്ടീഷ് കുത്തക കാടു നിയമങ്ങൾക്കെതിരെ നടന്ന വലിയ യുദ്ധം. സ്ത്രീകൾ സീതാരാമരാജുവിന്റെ സംഘത്തിലൂടെ തിങ്ങിനിറഞ്ഞു, ലാറ്റുകെട്ടി, പൈക്ക് തുടങ്ങിയ ആയുധങ്ങളുമായി യുദ്ധരംഗത്തിറങ്ങി.
5. സ്വദേശി പ്രസ്ഥാനം & ബംഗാൾ വിഭജന വിരുദ്ധ സമരം - ബിനോദിനി ദാസ്, കമല ദാസ് തുടങ്ങിയവർ 1905-ൽ ബ്രിട്ടീഷുകാർ ബംഗാൾ വിഭജിച്ചത് വിരോധിച്ച് സ്ത്രീകൾ വിപ്ലവാത്മകമായി രംഗത്തെത്തി. വീട്ടമ്മമാരായ സ്ത്രീകൾ വരെ വിചിത്രമായ രീതിയിൽ കൂടി ചേര്‍ന്ന് ബ്രിട്ടീഷ് വസ്ത്രങ്ങൾ കത്തിക്കുകയും സ്വദേശി ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ പ്രചാരണം നടത്തുകയും ചെയ്തു.
6️. ഗാന്ധിജിയുടെ നമക് സത്യാഗ്രഹം
സരോജിനി നായിഡു.
1930-ൽ ഗാന്ധിജി നടത്തി ആഹ്വാനം ചെയ്ത ദണ്ഡ് മാർച്ചും പിന്നീട് നടന്ന നമക് സത്യാഗ്രഹത്തിലും സ്ത്രീകൾ മുന്നിലുണ്ടായിരുന്നു.
സരോജിനി നായിഡു സ്വന്തം കൈകളിൽ ലവ്‌ണം നിർമ്മിച്ച് നിയമം ലംഘിക്കുകയും, പിന്നെ അതിന്റെ നേതൃത്വം ഏറ്റെടുക്കുകയും ചെയ്തു.
7. ഖിലാഫത്ത്-നോൺ കോപ്പറേഷൻ പ്രസ്ഥാനം - കസ്തൂര്‍ബാ ഗാന്ധി
ഗാന്ധിജിയുടെ സഹധർമ്മിണിയായ കസ്തൂര്‍ബാ വിവിധ സമ്മേളനങ്ങളിലും പ്രതിഷേധങ്ങളിൽ പങ്കെടുത്തുകൊണ്ട് സ്ത്രീകൾക്ക് വലിയ പ്രചോദനമായി.
8️. ഇൻഡ്യൻ നാഷണൽ ആർമി (INA)
ക്യാപ്റ്റൻ ലക്ഷ്മി സ്വാമിനാഥൻ
സുബാഷ് ചന്ദ്ര ബോസിന്റെ INA യിൽ (ആസാദ് ഹിന്ദ് ഫോഴ്‌സ്) സ്ത്രീ ബ്രിഗേഡ് രൂപീകരിച്ച് ക്യാപ്റ്റൻ ലക്ഷ്മി സ്വാമിനാഥൻ നേതൃത്വം നൽകി. “റാണി ഓഫ് ജാന്‍സി റെജിമെന്റ്” എന്ന വനിതാ സൈന്യ വിഭാഗം രൂപവൽക്കരിക്കുകയും ബ്രിട്ടീഷുകാരോട് നേരിട്ട് പോരാടുകയും ചെയ്തു.
1600-ൽ ഇംഗ്ലീഷ് ഈസ്റ്റ് ഇന്ത്യാ കമ്പനി ഇന്ത്യയിൽ വ്യാപാരം തുടങ്ങുകയും, പിന്നീട് പല ഇന്ത്യൻ രാജ്യങ്ങളുടെ ഇടപെടലിലൂടെ അവർ ഭരണം വ്യാപിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. 1757-ലെ പ്ലാസി യുദ്ധം ബ്രിട്ടീഷുകാർക്ക് ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയാധിപത്യം ഉറപ്പുവരുത്താൻ സഹായിച്ചു. തുടർന്നുള്ള പതിറ്റാണ്ടുകളിലായി ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണഘടനയും നിയമങ്ങളും ഇന്ത്യയുടെ ജനങ്ങൾക്ക് അനീതിയും ദാരിദ്ര്യവും മാത്രമാണ് നൽകിയത്.
ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിൽ സ്ത്രീകളുടെ പങ്ക് വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ടതും അഭിമാനകരവുമാണ്. പുരുഷന്മാരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ നടന്നതായാണ് പൊതുവെ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തെക്കുറിച്ച് സംസാരിക്കപ്പെടുന്നത്. എന്നാൽ, ഈ സമരത്തെ വിജയത്തിലേക്ക് നയിച്ച ആപ്തമായ സാന്നിധ്യമായിരുന്നു സ്ത്രീകൾ. അവർ സഹിച്ച ധൈര്യവും ത്യാഗവും അഭിമുഖീകരിച്ച ബുദ്ധിമുട്ടുകളും ഇന്ത്യയെ സ്വതന്ത്രഭാരതമാക്കാൻ നിർണായകമായി.
സാമൂഹ്യ നിയന്ത്രണങ്ങളും കുടുംബത്തിന്റെ ചുമതലകളും മറികടന്ന് ഇന്ത്യൻ സ്ത്രീകൾ പരമാധികാര സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു വേണ്ടി പോരാടാനായി രംഗത്ത് ഇറങ്ങിയത് ചരിത്രത്തിൽ ഇടംപിടിച്ച അധ്യായമാണ്.
സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന്റെ ആദ്യഘട്ടമായ 1857 ലെ വിപ്ലവത്തിൽ തന്നെ സ്ത്രീകളുടെ പങ്ക് ശ്രദ്ധേയമായി. ഇവിടെ ഓർക്കേണ്ടതാണ് ഝാൻസി റാണിയായ ലക്ഷ്മിഭായിയെ. സ്വന്തം രാജ്യത്തെ തിരിച്ചുപിടിക്കാൻ വേണ്ടി കുതിര കയറി യുദ്ധം ചെയ്ത അവരുടെ ധൈര്യം വെറും പ്രതിരോധമല്ല, മറിച്ച് പ്രതീക്ഷയുടെ ചിഹ്നമായിരുന്നു. അവരെ അനുസ്മരിക്കുമ്പോൾ സ്ത്രീകൾ സമരഭൂമിയിൽ പിറന്ന ധീര പോരാളി എന്നതിൽ തർക്കമില്ല.
18-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനവും 19-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആരംഭവും ഇന്ത്യൻ സമൂഹത്തിൽ സ്ത്രീകളുടെ സ്ഥാനം വളരെ പിന്നോക്കമായിരുന്നു. വിദ്യാഭ്യാസവും സജീവ രാഷ്ട്രീയത്തിലും അവർക്കിടയിൽ അവസരങ്ങൾ കുറവായിരുന്നു. എങ്കിലും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തോടെ സാമൂഹ്യ പരിഷ്കാരങ്ങളിലൂടെ സ്ത്രീകൾ മുന്നോട്ട് വരുന്നതിനുള്ള അവസരം ലഭിച്ചു. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ തന്നെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായുള്ള ചെറുത്തുനിൽപ്പിൽ സ്ത്രീകൾ ഭൂരിപക്ഷവും ഇരുണ്ട ജീവിതവഴികളിൽ നിന്നും വെളിച്ചത്തിലേക്ക് വന്നത് ശ്രദ്ധേയമാണ്.
ഗാന്ധിജിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ നടന്ന അഹിംസാത്മക സമരങ്ങളിൽ സ്ത്രീകൾ കൂടുതൽ പങ്കെടുത്തതും ഇതിന് തെളിവാണ്. അഹിംസയും സത്യാഗ്രഹവും ആധാരമാക്കിയ സമരങ്ങൾ സ്ത്രീകളെ വീട്ടുമുറികളിൽ നിന്നു പുറത്തേക്ക് കൊണ്ടുവന്നു. സരോജിനി നായിഡു, കസ്തൂർബാ ഗാന്ധി, ആനി ബസന്റ്, കമലാദേവി ചാറ്റോപാധ്യായ, മീരാബെൻ എന്നിവരുടെ പേര് പരാമർശിക്കേണ്ടതാണ്. ഇവർ ധൈര്യത്തോടെയും ആത്മവിശ്വാസത്തോടെയും രാഷ്ട്രീയ രംഗത്തെത്തി ബ്രിട്ടീഷുകാരെ നേരിട്ടു ചോദ്യം ചെയ്തു. 1930-ലെ ഉപ്പുയാത്രയിൽ സരോജിനി നായിഡുവിന് പ്രധാനപ്പെട്ട പങ്കാണ് ഉണ്ടായിരുന്നത്. സാഹിത്യത്തിൽ "നൈറ്റിംഗെയിൽ ഓഫ് ഇന്ത്യ" എന്നറിയപ്പെട്ട ഇവർ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ സ്ത്രീ പ്രാതിനിത്യത്തിന്റെ മുഖമായിരുന്നു.
സ്ത്രീകൾ സായുധ സമരങ്ങളിലും പ്രധാനപ്പെട്ട പങ്ക് വഹിച്ചു. ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണകൂടത്തിനെതിരെ ഭീകരപ്രവർത്തനങ്ങൾ നടത്താൻ മുൻകൈയെടുത്ത കല്പനാ ദത്ത്, പ്രീതിലത വാഡേദാർ, ദുര്‍ഗാബായി ദേശ്മുഖ്, ഭിക്കാജി കാമ തുടങ്ങിയവരുടെ സംഭാവനകൾ സ്വാഭാവികമായി മറക്കാനാവില്ല. INA (Indian National Army) യിൽ സുബാഷ് ചന്ദ്ര ബോസ് രൂപീകരിച്ച "റാണി ജാൻസി റെജിമെന്റിൽ" പങ്കെടുത്ത ലക്ഷ്മി സേഗൽ ആയിരുന്നു ആ ഗ്രൂപ്പിന്റെ മുഖ്യ നേതൃത്വം വഹിച്ചത്. അവർ ആയുധധാരിയായും നേതാവായും ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരത്തിനെതിരെ പോരാടുകയായിരുന്നു.
ഇന്ത്യയുടെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ സ്ത്രീകളുടെ പ്രാദേശിക നേതൃത്വവും സാമൂഹിക സാന്നിധ്യവും ശക്തമായിരുന്നു. ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിനെതിരെ പ്രതിഷേധ പ്രകടനങ്ങളിൽ, ഒറ്റപ്പെട്ട ബഹിഷ്കരണങ്ങൾ, ഉപ്പുയാത്രകൾ, ആഭ്യന്തര ഉൽപന്നങ്ങളുടെ പ്രചാരണം തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ സ്ത്രീകൾ വലിയ പങ്കാണ് വഹിച്ചത്. വീട്ടമ്മമാരായിരുന്ന സ്ത്രീകൾ രാഷ്ട്രീയ ബോധം കൈവരിച്ച് വിട്ടുവീഴ്ചയില്ലാതെ സമര രംഗത്തിറങ്ങി. ഈ സമയത്താണ് ഇന്ത്യൻ സമൂഹത്തിൽ സ്ത്രീകളുടെ വിദ്യാഭ്യാസ-രാഷ്ട്രീയ അവകാശങ്ങൾ തുടങ്ങിയ വിഷയങ്ങൾക്കായുള്ള നിലപാടുകളും ശക്തമായത്.
സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമായി വേഷം നിശ്ചയിച്ചിരുന്ന പഴയ സംസ്‌കാരത്തെ മറികടന്ന്, സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിലെ സ്ത്രീകൾ അവരുടെ നിലപാടുകൾ ഉറപ്പിച്ചു. അവരുടെ ജീവിതം ത്യാഗത്തിന്റെയും ധൈര്യത്തിന്റെയും ഉദാത്ത ഉദാഹരണങ്ങളാണ്. ഭാരതം സ്വാതന്ത്ര്യം നേടി എന്നത് അവരുടെ സമർപ്പണത്തെയും കരുത്തിനെയും അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ്. ഇന്ന് ഇന്ത്യയുടെ വളർച്ചയും പുരോഗതിയും ആ സ്ത്രീസമർപ്പണത്തിന്റെ തുടർച്ചയാണ്.
ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തെ അനുസ്മരിക്കുമ്പോൾ അതിന്റെ പുരുഷ നായകരോടൊപ്പം സ്ത്രീ നേതാക്കളെയും വീരവിളികളോടെയാണ് ഓർക്കേണ്ടത്.
അവർ ഇല്ലായിരുന്നെങ്കിൽ മറ്റെന്തെങ്കിലും രൂപത്തിലേക്കാണ് സമരം വഴിമാറുക . ചരിത്രം അവരുടെ പേരുകൾ മാത്രം കുറിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ പോലും, ഓരോ കാലഘട്ടത്തിലും അവരുടെ നിലപാടുകൾ ഭാരതീയരുടെ മനസ്സിൽ എന്നും നിലനില്ക്കുന്നുവെന്ന് തീർച്ചയാണ്.
പ്രമുഖ വനിതകൾ
1. റാണി ലക്ഷ്മി ഭായി
1857-ലെ സിപ്പായിമുതലാളിത്തം എന്നും സ്മരിക്കപ്പെടുന്നത് റാണി ലക്ഷ്മി ഭായിയുടെ വീരത്വവും ധീരതയും കൊണ്ടാണ്. ജാന്‍സിയുടെ രാജ്ഞിയായിരുന്ന അവർ , ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരത്തിനെതിരെ കത്തിയും കുതിരയും കയ്യിലെടുത്ത് പോരാടുകയായിരുന്നു. അവരുടെ വീരമൃത്യു ഇന്ത്യയിലെ വനിതാ പ്രതിരോധത്തിന്റെ പ്രതീകമായി മാറി.
2. സരോജിനി നായിഡു:
വിക്ടോറിയൻ ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യകാല വനിതാ ദേശീയ നേതാക്കളിൽ ഒരാളായ സരോജിനി നായിഡു, ദേശീയ കോൺഗ്രസ്സിന്റെ പ്രസിഡന്റായ ആദ്യ ഇന്ത്യൻ വനിതയും, പിന്നീട് യുപിയിലെ ഗവർണറായ ആദ്യ വനിതയും ആയി. ഗാന്ധിജിയുടെ ഉടമ്പടികളിലും സത്യഗ്രഹങ്ങളിലും അവർ സജീവ പങ്ക് വഹിച്ചു.
3. കസ്തൂര്‍ബാ ഗാന്ധി
മഹാത്മാ ഗാന്ധിജിയുടെ ജീവിതസഖി മാത്രമല്ല, സ്വയം സമരസേനാനിയുമായിരുന്നു കസ്തൂര്‍ബാ. ബ്രിട്ടീഷ് നിയന്ത്രണങ്ങള്‍ക്ക് എതിരെ ഗാന്ധിജി നടത്തിയ അസഹകരണ പ്രസ്ഥാനം, ഖാദി പ്രചാരം തുടങ്ങിയവയിൽ കസ്തൂര്‍ബായുടെ പങ്ക് വളരെ വലിയതായിരുന്നു.
4. ആനി ബെസന്റ്
യൂറോപ്യൻ ആയിട്ടും ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന് വേണ്ടി പ്രചാരണം നടത്തിയ ഒരു മഹത്തായ വനിതയായിരുന്നു ആനി ബെസന്റ്. ഹോം റൂൾ മൂവ്മെന്റിലൂടെ അവർ ഇന്ത്യക്കാര്‍ക്ക് സ്വയംഭരണവകാശം വേണമെന്ന് ശക്തമായ വാദം ഉയര്‍ത്തി.
ജനസാന്ദ്രമായ
പ്രക്ഷോഭങ്ങളിൽ സ്ത്രീകൾ
സ്വരാജ് പ്രസ്ഥാനം മുതൽ ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനം വരെ സ്ത്രീകൾ കൂട്ടത്തോടെ റോഡിലേക്ക് ഇറങ്ങിയത് ചരിത്രമാണ്. മലബാറിൽ ഖിലാഫത്ത് സമരത്തിലും രാജ്യത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിലായും സ്ത്രീകൾ പ്രചാരണങ്ങൾ നടത്തി. മദ്രാസിൽ വണ്ടു സമരങ്ങളിലും ബംഗാളിൽ സ്വദേശി പ്രസ്ഥാനത്തിലും അവരുടെ സാന്നിധ്യം ശ്രദ്ധേയമായി.
മഹിളാ സമിതി, നാഷണൽ ഫീമെയിൽ കോൺഗ്രസ്സ് തുടങ്ങിയ സംഘടനകളിലൂടെ സ്ത്രീകൾ ഒത്തുചേർന്നു ശിക്ഷണവും പ്രചാരണവും നടത്തി. ബ്രിട്ടീഷുകാർ നീങ്ങിപ്പോകണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ടുകൊണ്ട് അനേകം പ്രകടനങ്ങൾ നടത്തി.
സാംസ്കാരിക മുന്നേറ്റത്തിലും സാഹിത്യത്തിലും സ്ത്രീ ശബ്ദം
സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന്റെ തുടക്കത്തില്‍ തന്നെ സ്ത്രീകൾ സാഹിത്യത്തിലൂടെ ഉണരുകയും മറുപടി പറയുകയും ചെയ്തു. കമലാ ദാസ്, സുധാമണി, സുഗതകുമാരി തുടങ്ങിയവരുടെ രചനകൾ സമൂഹത്തെ സ്വാതന്ത്ര്യ ചിന്തകളിലേക്കു നയിച്ചു.
സാംസ്കാരിക രംഗത്തും സ്ത്രീകൾ തങ്ങളുടെ ആശയങ്ങൾ ശക്തമായി മുന്നോട്ട് വെച്ചു. ദേശീയ ഗാനം മുതൽ ദേശസ്നേഹം നിറഞ്ഞ ഗാനങ്ങൾ വരെ സ്ത്രീകളുടെ കരിവിരുതുകൾ വഴി ജന്മം നേടി.
സ്ത്രീകൾ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിനിടയിൽ കൃത്യമായ രീതിയിൽ ഇരയായും പ്രതിരോധികളായും പ്രവർത്തിച്ചു. അവരുടെ വീരത്വം, സഹനം, പരിശ്രമം ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യ ചരിത്രത്തിന് ശില്പശാലയായി മാറി. അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന് അവർ നൽകിയ സംഭാവനകൾ നമുക്ക് എന്നും ആദരവോടെ ഓർമ്മിക്കാവുന്നതാണ്.
സ്ത്രീകൾ നേതൃത്വം
നൽകിയ സ്വാതന്ത്ര്യ
സമരകാല യുദ്ധങ്ങൾ
1. 1857-ലെ ശിപായ് - Mutiny
(പ്രഥമ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരം)
ജാന്‍സി റാണി ലക്ഷ്മി ഭായി ഇന്ത്യയിലെ ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിനെതിരെ ആയുധം എടുക്കാൻ തയ്യാറായ ആദ്യ വനിതാ സൈന്യനേതാക്കളിൽ ഒരാളായിരുന്നു.
1857-ലെ വിപ്ലവകാലത്ത് ജാന്‍സി നഗരം സംരക്ഷിക്കാൻ അവർ സൈന്യത്തെ നയിച്ചു. കുതിരപ്പുറത്ത് കുതറിനടത്തിയ യുദ്ധം, ബ്രിട്ടീഷ് സൈന്യത്തെ നേരിട്ട്നേരിടുക എന്നിവ കൊണ്ട് അവർ ചരിത്രത്തിലിന്നും സുപ്രധാന സ്ഥാനത്തുണ്ട്.
2. വല്ലാർ പട്ടണം കലാപം (1800-1805)
തിരുവിതാംകൂറിൽ വേലുത്തമ്പി ദളവയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ നടന്ന ബ്രിട്ടീഷ് വിരുദ്ധ കലാപത്തിൽ സ്ത്രീകൾ വലിയ രീതിയിൽ പങ്കെടുത്തു. സ്ത്രീകൾ ആയുധങ്ങൾ സംഭരിച്ചു, രഹസ്യ സന്ദേശങ്ങൾ കൈമാറി, സ്വന്തം വീടുകളെ സൈന്യത്തിന് താവളമാക്കി മാറ്റി. ചില പ്രദേശങ്ങളിൽ സ്ത്രീകൾ നേരിട്ട് യുദ്ധപ്രായോഗങ്ങളിൽ പങ്കെടുത്തു.
3. കോട്ടയം കലാപം - കാളിയമ്മ
മഹാത്മാ ഗാന്ധിയുടെ സ്വരാജ് പ്രസ്ഥാനത്തിനും മലബാറിലെ ഖിലാഫത്ത് പ്രസ്ഥാനത്തിനും കാലഘട്ടത്തോടൊപ്പം കോട്ടയത്തും സ്ത്രീകൾ പങ്കെടുത്തു. കാളിയമ്മ എന്ന സേനാനായിക പ്രമുഖയായി മാറി, സ്ത്രീകളെ അണിനിരത്തി പ്രകടനങ്ങൾ നടത്തി.
4️. സതീശോൺ സമരം - അല്ലൂരി സീതാരാമ രാജു പ്രസ്ഥാനം. ആന്ധ്രാപ്രദേശിലെ ആദിവാസികളുടെയും സ്ത്രീകളുടെയും നേതൃത്വത്തിൽ ബ്രിട്ടീഷ് കുത്തക കാടു നിയമങ്ങൾക്കെതിരെ നടന്ന വലിയ യുദ്ധം. സ്ത്രീകൾ സീതാരാമരാജുവിന്റെ സംഘത്തിലൂടെ തിങ്ങിനിറഞ്ഞു, ലാറ്റുകെട്ടി, പൈക്ക് തുടങ്ങിയ ആയുധങ്ങളുമായി യുദ്ധരംഗത്തിറങ്ങി.
5. സ്വദേശി പ്രസ്ഥാനം & ബംഗാൾ വിഭജന വിരുദ്ധ സമരം - ബിനോദിനി ദാസ്, കമല ദാസ് തുടങ്ങിയവർ 1905-ൽ ബ്രിട്ടീഷുകാർ ബംഗാൾ വിഭജിച്ചത് വിരോധിച്ച് സ്ത്രീകൾ വിപ്ലവാത്മകമായി രംഗത്തെത്തി. വീട്ടമ്മമാരായ സ്ത്രീകൾ വരെ വിചിത്രമായ രീതിയിൽ കൂടി ചേര്‍ന്ന് ബ്രിട്ടീഷ് വസ്ത്രങ്ങൾ കത്തിക്കുകയും സ്വദേശി ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ പ്രചാരണം നടത്തുകയും ചെയ്തു.
6️. ഗാന്ധിജിയുടെ നമക് സത്യാഗ്രഹം
സരോജിനി നായിഡു.
1930-ൽ ഗാന്ധിജി നടത്തി ആഹ്വാനം ചെയ്ത ദണ്ഡ് മാർച്ചും പിന്നീട് നടന്ന നമക് സത്യാഗ്രഹത്തിലും സ്ത്രീകൾ മുന്നിലുണ്ടായിരുന്നു.
സരോജിനി നായിഡു സ്വന്തം കൈകളിൽ ലവ്‌ണം നിർമ്മിച്ച് നിയമം ലംഘിക്കുകയും, പിന്നെ അതിന്റെ നേതൃത്വം ഏറ്റെടുക്കുകയും ചെയ്തു.
7. ഖിലാഫത്ത്-നോൺ കോപ്പറേഷൻ പ്രസ്ഥാനം - കസ്തൂര്‍ബാ ഗാന്ധി
ഗാന്ധിജിയുടെ സഹധർമ്മിണിയായ കസ്തൂര്‍ബാ വിവിധ സമ്മേളനങ്ങളിലും പ്രതിഷേധങ്ങളിൽ പങ്കെടുത്തുകൊണ്ട് സ്ത്രീകൾക്ക് വലിയ പ്രചോദനമായി.
8️. ഇൻഡ്യൻ നാഷണൽ ആർമി (INA)
ക്യാപ്റ്റൻ ലക്ഷ്മി സ്വാമിനാഥൻ
സുബാഷ് ചന്ദ്ര ബോസിന്റെ INA യിൽ (ആസാദ് ഹിന്ദ് ഫോഴ്‌സ്) സ്ത്രീ ബ്രിഗേഡ് രൂപീകരിച്ച് ക്യാപ്റ്റൻ ലക്ഷ്മി സ്വാമിനാഥൻ നേതൃത്വം നൽകി. “റാണി ഓഫ് ജാന്‍സി റെജിമെന്റ്” എന്ന വനിതാ സൈന്യ വിഭാഗം രൂപവൽക്കരിക്കുകയും ബ്രിട്ടീഷുകാരോട് നേരിട്ട് പോരാടുകയും ചെയ്തു.